Chùm ruột hay có nơi còn gọi là tầm duột là loại cây ăn trái có ở nước ta. Mùa hoa vào tháng 3 – 5, mùa quả vào tháng 6 – 8. Quả chùm ruột thường được ăn sống, hoặc nấu canh cho mát. Quả mọng, có khía, khi chín màu vàng nhạt, vị chua, hơi ngọt. Quả có tác dụng giải nhiệt, bổ gan và bổ máu. Dịch ép quả dùng để giải khát. Lá cây chùm ruột dùng để đun nước tắm chữa lở, nổi mề đay và các bệnh ngoài da khác.Vỏ thân cây có khả năng tiêu hạch độc, ung nhọt, tiêu đờm, trừ tích ở phế. Rượu ngâm vỏ thân cây nhỏ vào tai chữa thối tai tiêu mủ, bôi chữa ghẻ, loét, vết thương chảy máu ngoài da, ngậm chữa đau răng, đau họng.
Cách làm rượu vỏ chùm ruột như sau: Phơi khô vỏ thân cây, tán thành bột mịn. Rượu trắng nồng độ cao, cứ 200gr bột ngâm với 1lít rượu để trong 10 ngày là sử dụng được.
Ngoài ra, bột vỏ thân ngâm dấm còn chữa được bệnh trĩ, ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 thìa canh. Rễ và vỏ rễ có độc, vì thế cần đun sôi vỏ rễ, xông hít chữa ho và nhức đầu. Nước sắc vỏ cây chùm ruột (được cô lại cho đặc) và rượu rễ cây chùm ruột chữa bệnh vảy nến. Lưu ý, cấm không được uống nước sắc cũng như rượu ngâm vỏ rễ cây chùm ruột vì rất độc. Có khả năng gây chết người, nhẹ thì cũng váng vất, nhức đầu, nặng hơn sẽ đau bụng dữ dội và xấu nhất có thể tử vong.
Quả chùm ruột chứa 0,73 – 0,90% Protide, 0,6 – 0,76% Lipide, 5,89 – 7,29% Glucide, lượng vitamin C đạt tới 40mg %. Vỏ rễ chứa Saponin, Acide Galic và Tanin. Một số hợp chất Triterpen (Philanthol, B – Amiryn), còn nhiều Acide Phenol.
Quả chùm ruột có vị chua, tính mát, có tác dụng giải nhiệt và làm se. Lá và rễ có tính nóng, rễ độc, có tác dụng làm tan ứ huyết, tiêu độc, tiêu đờm, sát trùng, đặc biệt chống độc đối với nọc độc rắn. Rễ và hạt có tác dụng tẩy.
Trong y học cổ truyền dân tộc, có sử dụng chùm ruột làm vị thuốc chữa bệnh:
- Chữa đau nhức (đau lưng, chân, háng): Lá chùm ruột tươi giã nát cùng hồ tiêu, đắp vào chỗ đau.
- Chữa suy yếu tim: Vỏ thân chùm ruột 1 phần, vỏ thân vông đồng 2 phần. Sắc lên, cô lại thành cao đặc. Khi dùng hòa vào rượu trắng, uống ngày 2 muỗng café, chia làm 2 lần.
- Chữa lở ngứa, mề đay, ghẻ loét, vết thương ngoài da:
Vỏ thân cây phơi khô, tán bột, chưng với dầu dừa, dùng để bôi.
Và thật đơn giản, bạn muốn làn da bạn mịn màng như da em bé, hãy ăn khoảng 200gr trái chùm ruột mỗi ngày, nhất là khi trời nắng nóng bạn nhé!
BS CKI YHCT - CKDD Phạm Hồng Nga